Khand (sugar), Gud (jaggery), Madhu (honey) and Sharkara (rock sugar) benefits and negative effects according to Ayurveda

Views shared by several ayurveda professionals and non-ayurveda people in discussion group:

Disclaimer:

All views shared here are only for knowledge. This information doesn’t have any scientific validation. Various doctors and non-medicos have shared their views and experiences in this discussion. Please do not try any of the suggestions described here, without prior consult from your regular, qualified doctor. Dr. Prerak Shah and no other person is responsible for any unwanted effects, side effects or contra-indications in your health. Thank you.

Next topic for discussion: Khand (sugar), Gud (jaggery), Madhu (honey) and Sharkara (rock sugar) benefits and negative effects according to Ayurveda

Dr. J. T. Contractor: Glucose any derivative (CH chain ) is steroid.

Dr. Sreedevi N V: Madhu is the best yogavahi dravya , chaksusyam, chedi, trishna kaphaharam..

Vd. Dhruti Kagrana: Sharkara dahashamaka.

Anand Javeri: I have heard that if you have hoarseness in your throat, eating sharkara helps.

Jaggery is a good source of iron & many people consider it as a good alternative of table sugar for many preparations, particularly, diabetic patients

Dr. Sreedevi N V: Madhu and sarkara are kaphahara whereas khand and guda are kaphakara..

Anand Javeri: Honey is good alternative of sugar, but it scraps throat.

Vd. Dhruti Kagrana: Only Navin gud is kaphakara

Anand Javeri: Jaggery is of 2 types: organic (chemical free)

& the one that contains chemicals

The one containing chemical is yellow in colour, whereas chemical free jaggery is dark brown

Vd. Dhruti Kagrana: Even rock sugar is also checked because nowadays it also acidic.

Dr. J. T. Contractor: Jaggery if not treated with chemical means if it's organic is best

Colombia Dr Mario Herrera, Neiva, Huila: Jaggery is used to help in the procces of healing skin ulcers and some surgical scars.

Dr. J. T. Contractor: Jaggery with lime gives best freshening effect & removes tiredness after long walk specially for marathoning.

Shri Minoo parabia: Honey has about 30% invert sugar, which is not dependent upon insulin,  so allowed for diabetics in limited quantity.

Sugar , besides it's refined nature it contains antibiotics as preservatives.

Dr. Lokesh Mehta: Old jaggery is used in prep of Ayurvedic med for asthma (bharangi gud).

Dr. Ramiz Gadhiya: Acc to Acharya vagbhatta Warm honey Usage In vaman karma,Niruh Basti.

Dr. Suyog Kulkarni: Gud alongwith chuna (calcium carbonate ) makes very good local application (lepana) for muscular sprain.

Vd. Pritam Bharat Veer: Jaggery has apakarshan gun which attracts krumi towards koshtha. So that krumi can be expelled out . So when we patients with krumi we prescibe medicine to be taken along with Gud Jaggery.

Honey kafaghna medonashak guru gun. Lekhan gun pradhanya.

USA Gary Yuen: Is honey used in eye disorders?

Canada Nitin Shah: Also other natural sweetener such as maple syrup, Molasses and coconut sugar can be passed through the churning process.

Ayulink: I use honey + lime for knee joint pain or muscular pain and it is very effective

Vd. Binal Jagani: In kashtartava jaggery with til (black sesame) give good result

Can we use honey for weight loss??? Like honey taken with warm water for weight loss?

USA Gary Yuen: I believe many Ayurvedic doctors mention it. But there are far better methods like complete diet. Thin and perfect weight with no exercise is possible.

Dr. Suyog Kulkarni: Unfortunately my observation about honey for weight loss is not encouraging .May be 5000 years back there were different flowers' honey available !

Dr. Gaurav Makan: The most important use of honey which I feel is it is used as anupana for many ayurvedic drugs. Honey is used in combination of adrak swaras in cough, sore throat, laryngitis. Also, it has great wound healing properties when yashtimadhu powder is added to it.

Gaurav Vashi: 1-3 teaspoons honey with a glass of room temperature water, twice a day nourishes tissues and helps alleviate weakness in the nervous system.                                    1-3 teaspoons with a glass of lukewarm water provides instant energy and helps in weight management.

Dr Dipak Shirude:

Honey is not a medicine for the weight loss but ..

What original scripts say about treatment of obesity ? In obese persons, appetite is good and therefore he or she consumes more and more food. If you advice to take light (easy to digest) then the craving for food again raises and the condition worsens !! So the all time great Charak says to administer गुरु चातर्पणम् ! i.e. what ? The food which is heavy to digest but will not nourish the body elements especially मेद and मांस .. such heavy to digest food, on consumption will not allow, the concerned person to take more articles. There should be nausea like feeling for excess food !! And exactly this can be achieved with consumption of honey. The thinking towards this aspect should be like this. Honey is not a curing medicine of obesity !!

I think this is enough what I wanted to input.

Gaurav Vashi:

Dr Dipak Shirude: What is logic behind mixture of warm water and honey ? Honey is योगवाही. Means it increases the properties of the "alongwith" द्रव्य. It may be food or may be medicine. So when you take some medicine (e.g. Sitopaladi churna) with honey, the curing activity of it will be increased !! We can observe and check this by giving same medicine with plain water.

So is in obesity.

What are the properties of hot water alias उष्णोदक ?

It is लघु उष्ण .. makes the person lighter in weight, helps in melting fatty substances deposited in body and the most important prevents excess intake ! So, if we add honey (or instead of adding one can take it just before or just after) to hot water, we can achieve better and improvised results of उष्णोदक !!

Dr. Ujwala Said: This study showed that when honey is heated it produces a chemical called hydroxymethyl furfuraldehyde (HMF) as well as altering the chemical content in other ways (eg: increased peroxides).  The study is looking at the effects on rats and is complicated but concludes that HMF “may produce deleterious effects and act as a poison in due course”,

Bunty Gandhi: I hv noticed that some bhasmas like shankh, karpadika etc acts quick if taken with honey.Honey increases effectiveness of such sukshma dravyas

Dr. Mrugeshkumar Patel:

Dr. Bhavesh Modh: HMF can be found in low amounts in honey, fruit-juices and UHT-milk. Here, as well as in vinegars, jams, alcoholic products or biscuits HMF can be used as an indicator for excess heat-treatment. For instance, fresh honey contains less than 15 mg/kg—depending on pH-value and temperature and age,and thecodex alimentarius standard requires that honey have less than 40 mg/kg HMf to guarantee that the honey has not undergone heating during processing, except for tropical honeys which must be below 80 mg/kg. Higher quantities of HMF are found naturally in coffee and dried fruit. Several types of roasted coffee contained between 300 – 2900 mg/kg HMF. Dried plums were found to contain up to 2200 mg/kg HMF. In dark beer 13.3 mg/kg were found, bakery-products contained between 4.1 – 151 mg/kg HMF. It can be found in glucose syrup. HMF can form in high-fructose corn syrup(HFCS), levels around 20 mg/kg HMF were found, increasing during storage or heating. This is a problem for  American beekeepers because they use HFCS as a source of sugar when there are not enough nectar sources to feed honeybees, and HMF is toxic to them. Adding bases such as soda ash or potash to neutralize the HFCS slows the formation of HMF. Depending on production-technology and storage, levels in food vary considerably. To evaluate the contribution of a food to HMF intake, its consumption-pattern has to be considered. Coffee is the food that has a very high relevance in terms of levels of HMF and quantities consumed. HMF is a natural component in heated food but usually present in low concentrations. The daily intake of HMF may underlie high variations due to individual consumption-patterns. It has been estimated that in a western diet, in the order of magnitude of 5 – 10 mg of HMF are ingested per day from food.In former times, HMF was used in food for flavoring purposes, but in Europe this practice now is suspended. HMF is also found in cigarette smoke.

Sorce: Wikipedia

Dr. Mrugeshkumar Patel:

Dr. Surbala Badgaiyan: Khand is having stambhan property,,I have used many times khand in leucorrhea,metrorrhegia,along with other medicine.

Guda is also karshak,very rich in fiber,and very gud digestive.

Honey is natural immune booster,karshak,, a nd very good wound healer.

Bunty Gandhi: Now a days gud manufacturer use some chemicals .Doesnt it affect gud quality ? Drs please enlighten. And can gud be used as binding agent for making some pills e.g. ajmodadi vati ?

Dr. Jyoti Ashok: Both honey & guda must b purana(more than one year old) for medicinal use. Nava guda or Madhu is kaphakara whereas purana is kaphahara.

Among the products of  ikshu(sugarcane ) sharkara is best & kakambi is least.(tridosha karaka)

Honey should never b heated,or consumed with hot food, or in greeshma Ritu,or when the body temp is high.

Shri Minoo parabia: What an irony!  Govt FDA forces to put expiry date on honey bottles! Can this be corrected? Many companies heat honey to process it and also fortify it with antibiotics.

Dr.Yogesh Gorakhnath Patil:

Dr Dipak Shirude: Not many companies, every company who has "agmark" has to boil honey to make it "pure".... Rules are to be followed  .... 

Dr.Yogesh Gorakhnath Patil:

Vd. Manhar Prajapati: Nice one sir ref plz?

Dr. Mrugeshkumar Patel: Ayurveda mahodadhi sudesana nighantu....

Dr. Anup Torane: But regular water! madhu n warm water should be avoided.

Vd. Pritam Bharat Veer: Honey cannt be mixed in hot water as it may form a toxin.

Dr. Rammesh Natu: It will be hydrolysed.... Toxins will not form...

Dr. Nilaxi Vala: Sushrut sutra 45

USA Sivakami Kapoor: What do you mean by chuna

Dr. Yogin Patel: How to use it ? Which lime? Pure or like lime water method?

Dr. J. T. Contractor: Most of the honey on test found containing antibiotics.

Anand Javeri: I think already we have had discussion on honey, it's purity, market available honey, the related norms, practices, etc. before few weeks. Kindly refer that. Thanks for your cooperation.

Dr. P. A. Deshpande: China means  calciu. calcium carbonate . For lepan purpose Gud one tea spoon wet china one gm one pinch haridra  add little water to make thick paste...Apply this mixture cover with cotton and take hot fomentation. Best to reduce swelling and pains. . In cases of dry cough after fever apply topically on all around neck and follow as above.  It is useful  on chest congestion also.  Apply on chest n back. With same process. Keep it for four hours remove clean and repeat after two hours. After removing apply coconut oil to prevent rash.

Dr. Suyog Kulkarni: Chuna is lime. This is traditional treatment for muscle sprain. Apply lime on the affected part . Rub gud (jaggery) on top. The mixture gets hot and very sticky. Stick a trace paper over it. It will stick to the skin like plaster and support the affected muscle. Each with warm water after 2-3 days.

Dr. Jayshree Y. Mahajan: madhu application is very good for insect bites reduced itching , swelling, and cures.

Dr Dipak Shirude: Caution :Honey being -yogvahee-, never consume or apply in suspected poisoning. It will fasten the effect of poison concerned !!

Vd. Dhruti Nirav Bhatt: In Coughing gud and Haridra  Guti keep in mouth it gives relief. In Sharangdhar sanhita mention Leo for Khali tya,Palitya and application with Honey. Honey gives Smoothness in hair . Honey is Kaphaghn,Lekhaniy and Medoghn .so in kaphaj diseases very helpful

Sharkara is Bruhaniya and energetic .sometimes in weakness patient gets relief. Sharkara Water increase urine frequency so helpful in UTI and Kidney Stone.

Dr. Suvarna V. Khairnar: For cough and cold 5 ml gomutra+ 1 gm haridra churna + honey mixture gives excellent results.

Vd. Pankaj Chhayani: Honey subdues kapha on account of its dry(ruksha), sharp(tikshana),astringent (kashaya) qualities as kapha is unctuous(snigdha), dense(Manda) and sweet(madhura). But Charaka has clarified one imp thing that when there is interaction between qualities of opposite type, its the stronger that subdues weaker. So further it will depend on individual when honey will start its effect...

Shri Minoo parabia: Sugar candy, patasha were once up on a time made as cottage industry through herbal cleansing and slow evaporation to form large amorpous crystals.  Now the sugar itself is dissolved and evaporation accomplished. Candy is no longer a superior product.

Vd. Binal Jagani: Sharkara and sugar(khand) both are same or different?

Colombia Enrique Jorge Galindo Bogota: Sugar candy is no available here. How can i prepare? We dont have sugar candy here in Colombia

Shri Minoo parabia: Sharkara is a sanskrit word for sugar. Khadi sakar is sugar candy. Use simple sugar as there is no difference between both except shape. Jaggery, however is better compared to refined sugar. Jaggery or Gud making process is available on You tube/net.

Dr. J. T. Contractor: Friends have you heard of jaggery mud, molasses! They are the byproducts of sugar industry! Mud has manure value while molasses used in distillery to make wine. Acetone, vinegar are also produced from sugarcane, Acetone used by Pharma labs directly or indirectly linked organically Ayurvedic. Homeopathic medicines based on sugar balls converting it in to medicine by vibration.

Vd. Pankaj Chhayani: Both are different.. Sharkara(sakar) is shita while sugar(khand ) is ushna. That's big different.

Shri Minoo parabia: while using words sakar and khand in gujarati.

In scientific communication in gujarati we use Sharkara as any one within (C6H12O6) and their multiples. However,  I honour your view as an Ayurvedacharya.

Dr. Mrugeshkumar Patel:

Vd. Avni Kaneria: Mishraya+dhanyak+sarkara combination is good  for acidity.....

Dr. Sushant Patil: Yashti kutaki also good combination.

Vd. Pankaj Chhayani: There are many ref of honey as a treatment(anupana etc.) Of poison.. Exa. Dushivishari agad with honey in dushivisha.. Even poison is also given in treatment of poison, then honey can also be given with proper knowledge.

Dr. P. A. Deshpande: In jaundice sugarcane juice is recommended  for glucose supplementation. Sugar is used as preservative in food products. Pts who are on high medication  suffers from hyper acidity  De hydration,  glucose loss ,  also needs sugar supplementation.  If fruit juices are not tolerated  sugar plays important roll to balance losses. Of course diabetic pts has limitation. Sugar application should be viewed preferably from medicinal angle if abused it will be giving toxic effects

Dr. Yogin Patel: In burning sensation/bleeding in ano rectal diseases like fissure & piles , I always say to pt take khadi sakar +kala tal + butter (fresh)

Vd. Hardik bhatt, Idar: We have sweets from sugar are .... Khand, sakar, patasa, hayda, gol , yavas sharkara, madh.. Etc ..Sakar pan gangda sakar ane zini fine sakar.

------------------------------ Ayulink group-2 -----------------------------------------------

Dr. Samir Suneri: There are 5 types of sugar presented in our food

First sugar from the sugarcane.

Second milk sugar from the milk.

Third grape sugar from the Grapes.

Fourth fruit sugar from the fruits.

Fifth th food sugar from after the digestion of food.

Dr. Samir Suneri: Uses of honey in madhutailik vasti  honey is a main component.

Uses of jiggery- Chaar क्षार vasti jaggery is one of the component. Gud is beneficial because there is % of calcium and iron is more than a rocksugar.

Honey is very useful for energy drink many pt r taking with water and it can reduce our fat

Vd. Prajakta Jagtap: puran (new)or nav (new) jaggery ????

Medha Guard: Raw honey is the best as it is least processed and not heated . 1 year old honey is good for weight loss . New honey will increase weight. Pure maple syrup from the bark of maple tree , found mainly on Canada is also a very good sweetener and sugar substitute. Sugar from Stevia leaves and coconut palm sugar is also good , has low glycemic index.

------------------------------ Ayulink Gujrati ----------------------------------------------

Ayulink: ખાંડ, ગોળ, મધ, અને સાકરના ફાયદાઓ અને નુકસાન....આયુર્વેદના મતે

Vd. Dhruti Kagrana:

Khand:- Madhura, snigdha, shitta, vatapittahara, vrushya, chakshushya, bruhana, balya & vantihara(atyanta vamana door karnar).

Sakara(sharkara):- Ati madhura, vata-pitta-rakta- Daha hara, ruchivardhaka, shukrala, murchcha- vamana-javara nashka.

Gud:- Purana gud- Laghu, pathya, Anabhisyandi, agnijanaka, pustivardhaka, madhura,vatnasak, raktaprasadaka.

Navin gud- Kapha,shwash, kasa,krumi utttapanna karnar & agni vrridhdhi karnar.

ACC.to bhavprakasha

Dr. Bhavesh Modh: ગોળ  અને સાકર  એ આયુર્વેદ  માં ઇક્ષુ  શેરડીના  વિકાર  છે. સુશ્રુત  માં શેરડી ની મુખ્ય  12 જાતો નુ વર્ણન છે જેમાં નેપાળ ની શેરડી પણ  છે.  કાચો ગોળ = ગોળ ની રસી  = ફાણીત  જેને ત્રિદોષકર તથા અવૃષ્ય કહ્યુ છે. ગોળ જુનો સારો  પિત્ત વાત હર  તથા રક્તપ્રસાદન  ( ? લોહતત્વ  લઈને હિમોગ્લોબીન વર્ધક ). કૃમીકર કફકર તથા મેદોવર્ધક  ગોળ ના ગુણ બનાવ્યા છે પણ  આયુર્વેદ ના વિદ્વાનો આ ગુણ unpurified  કે નવિન ગોળ સંદર્ભે  બતાવે  છે. સુશ્રુત સંહિતા  માં ગોળ खण्ड = ખાંડ  તથા शर्करा = સાકર  જેટલા વધુ નિર્મળ  એટલા વધુ ગુણી  બતાવેલ છે. સાકર  એ ગોળ ખાંડ કરતાં વધુ ગુરૂ- શિત ,રક્તપિતપ્રશમન તથા વૃષ્ય બતાવેલ છે.

મધ ના ચરકે ચાર પ્રકાર  તો ભાવપ્રકાશે મધ વિશે વિસ્તૃત વર્ણન  કરતા  આઠ પ્રકાર બતાવેલ છે. મધ ના કૃમિઘ્ન  તથા સંધાનીય  ગુણ ને પાશ્ચાત્ય વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા  પણ પરીક્ષણ બાદ  સિદ્ધ કરી  સ્વીકાર્યો  છે.ગોળ ની જેમ મધ પણ  ઓછા માં ઓછુ એકવર્ષ જુનૂ લેવુ

Vd. Vipul Patil:  Our Acharya consider madhu as manglik dravya ( in panchamrut also madhu is there). Makshik is khapaghan ,lekhan,property in niruhbasti.

Dr. Bhavesh Modh: શ્વેતપ્રદર જેવા રોગો માં પારંપરિક ઔષધ યોગો માં સાકર મેળવવા માં આવે છે  જે તેના સ્તંભક ગુણ ને લઈને  છે. જો unpurified  અથવા  નિર્મલ નહી હોય તો  રેચક  અસર  કરે છે.

Vd. Nayanbhai Patel: मारा  जाणवा प्रमाणे  साकर चावीने खावाथी  कफनो नाश करे छे अने साकर नु पाणी  पीवाथी  कफ करे छे पण पित्तनु समन करे छे

Vd. Rahul Botadara: Sasthro prmane madh nu sevan kari ne tadka ma javani pan  manai 6.

Dr. Devang Vala: Sakar ne shit kahi che. Shit gun thi stambhan thay che. Je stambhan kari ske---Pratishyay ma rasala no prayog pan aa j rite kam karto hovo joie

Dr. Tanmay Patel: Acc to cha.- madhu1-bhramar 2-makshik 3-pautik 4-kshodra

And acc to sus.4 + 5-charta 6-aardhya 7-audadaalak 8-dal

Acc to Su.

Makshik- swas kas nasak

Chatra- kushth prameh har

Aardhya- swarvikar kushth visha nashak

Dal- vaman prameh nashak

Acc cha- madhu- vat karak  kaf nashak

Acc to Su - tridosh nashak, Ikshu vikar ma shreshtha ta

Dhauta gud < matsyapidak < khand < sharkara

Bahushal gud- arsh, Gudardak – shoth, Gudaudan - vataj swar bhed, Sarpi gud - kshat kshina, Gud haritaki - vatrakt(Su), arsh(cha).

Dr. Maulik Kalathiya: Prabhutkrumi majja asruk medo mamskaro guda

Gud Na vadhare sevanthi krumi majja rakta med ane mas ni vruddhi thay che.

Dr. Maulik Kalathiya: Honey is contraindicated in saam roga.

Dr. Ronak Rathod: Honey used as cough nashak, used as Anupan in sutsekhar ras, Tribhuvan Kirti Ras, Vasant malati.

Vd. Vaishali Hirpara: In diabitis. Madh with haridra and amalaki churn

Dr. Bhavesh Modh:

ગોળ, ખાંડ કે સાકર – સારું શું ?

‘વૈદ્યમિત્ર, મારે તમને એક વાત પૂછવી છે. મારી બાજુવાળા કલ્પનાબેન હમણા બજારમાંથી ખડી સાકર લાવ્યા, એકદમ સફેદ રંગની ખડી સાકર છે. અને કહેતા હતા કે સાકર જેટલી સફેદ હોય તેટલી વધારે મોંઘી અને સારી. આવી એકદમ સફેદ રંગની સાકર વધારે સારી હોયતો હું પણ એવી સાકર લઇ આવું.’

‘રીનાબેન, આયુર્વેદમાં જાતના તમામ ગળપણમાં સાકરને વધારે ગુણકારી બતાવેલી છે. મારા પર્સનલ મત પ્રમાણે સાકર એ શેરડીના રસમાંથી બનતી પ્રોડક્ટ છે એટલે સામાન્ય રીતે એકદમ સફેદ બનતી નથી. થોડો શેરડીના રસ જેવો, આછો પીળો કે ઓફ વ્હાઈટ કલર જોવા મળે છે. પરંતુ અત્યારે ઝગારા મારતી સફેદ સાકર મોંઘા ભાવે વેચાય છે અને મોંઘી વસ્તુ વધારે સારી એમ માનીને બધા આંખ મીંચીને આવું ખરીદી લાવતા હોયછે. જેમકે મોંઘા ભાવના પોલીશ કરેલા બાસમતી ચોખા કરતાં, છાણીયા ખાતરથી ઉગાડેલા, જાડા, દેશી, હાથછડના ચોખા તબિયત માટે વધારે ગુણકારી હોયછે એવી ખબર હોવા છતાં પણ આપણે મોંઘાદાટ બાસમતી ચોખાનો મોહ છોડી શકતા નથી. ઉપરાંત આજકાલ આપણા દેશમાં બીટ નામની વનસ્પતિમાંથી બનાવેલી (બીટ સુગર) ખાંડ આપણે ઈમ્પોર્ટ કરીએ છીએ. આવી બીટમાંથી બનતી સાકર કે ખાંડના રૂપ, રંગ કે ગુણ શેરડીની ખાંડ કે સાકર કરતા જુદા જ હોય તે સ્વાભાવિક છે. એવી રીતે દરિયાકિનારે રહેતા લોકો તાડીના વૃક્ષમાંથી નીકળતા રસમાંથી સાકર બનાવીને વાપરે છે તેને પાલ્મ સુગર કહે છે. પહેલાના સમયમાં લોકો ધમાસા નામની વનસ્પતિમાંથી પણ સાકર બનાવીને વાપરતા, (યાસ શર્કરા) જે સાકર હોવા છતાં ગળી હોવા ઉપરાંત થોડી કડવી, અને તુરી રહેતી. ડાયાબીટીસના દર્દીઓ માટે અત્યારના સમયમાં સ્ટીવિયા નામની વનસ્પતિમાંથી બનાવેલ આર્ટીફીશયલ સ્વીટનર બજારમાં મળે જ છે તેવી રીતે એ જમાનામાં પણ યાસ શર્કરાનો ઉપયોગ થતો.’

‘ઓહોહો, તમે તો સાકર વિષે આટલું બધું કહીને મને વધારે મુઝવણમાં મૂકી દીધી. હવે તમેજ મને કહો કે મારે કઇ સાકર લાવવી? અને મારાથી ખાંડ ખવાય કે નહિ. મને કે મારા ફેમિલીમાં કોઈને ડાયાબીટીસ કે એવી બીજી કોઈ બિમારી નથી. તો પછી મારા ફેમીલી માટે મારે કેવી ખાંડ અને સાકર વાપરવી?’

‘રીનાબેન, આયુર્વેદમાંતો સાકરને જ શ્રેષ્ઠ બતાવી છે. કોઈ પણ સાકર શરીરમાં થતી બળતરા, અતિશય તરસ, વોમિટ, અશક્તિ મટાડનારી હોય છે. ધોળી સાકર ઠંડી, લોહીના બગાડને મટાડનારી, પિત્તને મટાડનારી અને પચવામાં હલકી બતાવી છે. જયારે શેરડીમાંથી બનેલ ખડી સાકરને વાયુ તથા પિત્ત બંનેને મટાડનારી બતાવી છે. ઉપરાંત ખડી સાકરને ઝાડો સાફ લાવનારી પણ કહેલી છે. ખાંડ હોય કે સાકર, જેમ જેમ વધારે નિર્મળ હોય (મેલી ના હોય) તેમ તેમ તેના ગુણો વધારે સારા હોય. આ ઉપરાંત ખાંડ કે સાકરને રુચિકારક, જવરને મટાડનાર અને વીર્યને વધારનાર બતાવેલ છે. તેનો સૌથી અગત્યનો ગુણ અતિશય ઠંડક આપવાનો છે. આવી સાકર મળવી ઘણી અઘરી છે. વાસ્તવિકતામાં અત્યારે મળતી મોટા ભાગની સાકર એસિડીક ગુણધર્મવાળી હોય છે. કદાચ શેરડીની જગ્યાએ બીટ જેવી બીજી વનસ્પતિઓ વાપરવાને લીધે, અથવાતો સાકર કે ખાંડ બનાવતી વખતે (રંગ ઉડાડવા અને સફેદ-ઝગારા મારતો રંગ ઉભો કરવા) કોઈ બ્લીચીંગ એજન્ટ- કેમિકલ વાપરવાના કારણે બજારમાં મળતી લગભગ તમામ ખાંડ-સાકર એસિડીક હોય છે અને એટલેજ યોગગુરુએ બાથરૂમ સાફ કરવા એસિડને બદલે સોફ્ટ ડ્રીન્કસ (જે મોટે ભાગે માત્ર ખાંડના પાણીથી બનેલ હોય છે) વાપરી બતાવેલ. આવી એસિડીક ગુણોવાળી ખાંડ કે સાકરથી શરીરની બળતરા, વોમિટ કે અન્ય તકલીફો મટતી નથી ઊલટાની વધી શકે છે. તમે બજારમાં મળતી કેમિકલ વાપર્યા વગર તૈયાર કરેલ, ભલે પછી બહુ સફેદ ના હોયતો પણ, દેખાવમાં નિર્મળ, સારા ક્રિસ્ટલવાળી (પાસા પડેલા દેખાતા હોય), આછા ડલ – પીળાશ પડતા કલરની ખાંડ-સાકર લાવીને વાપરો તો સારું.’

‘વૈદ્યમિત્ર, આતો તમે મને બહુ અઘરું કામ સોંપી દીધું. હું રોજની રસોઈ માટે ગોળ અને ખડીસાકરનો વધારે ઉપયોગ કરું છુ. મેં વાંચેલું છે કે ગોળ જુનો હોય તેટલો સારો. મારા ઘરમાં બે-ત્રણ વર્ષ જુનો ગોળ જ વપરાય છે. એ પણ કેમિકલ વગરનો જ, પણ મને નવા અને જુના ગોળના ગુણોમાં તફાવતનો બહુ ખ્યાલ નથી.’

‘નવો ગોળ કફ કરનાર, શરીરની બધી ચેનલોને બંધ કરનાર, જઠરાગ્નિને મંદ કરનાર, શ્વાસ, ઉધરસ, અને કરમિયાં (કૃમિ)ને વધારનાર બતાવેલો છે. જયારે જુનો ગોળ પચવામાં હલકો, અગ્નિપ્રદીપક, વાયુ અને પિત્તને શમાવનાર, શરીરની ચેનલોને સાફ કરનાર, હૃદય માટે હિતકારી, લોહીને સ્વચ્છ કરનાર અને મૈથુનશક્તિને વધારનાર બતાવેલો છે. રીનાબેન, ગોળ કેવી રીતે ખાવો તે જાણવું પણ બહુ ઇન્ટરેસ્ટીંગ છે. ગોળને આદુંની સાથે ખાવતો કફને મટાડે, હરડેની સાથે ખાવતો પિત્તને મટાડે, અને સૂંઠની સાથે ખવાયતો તમામ પ્રકારના વાયુને મટાડે છે. ટૂંકમાં ગોળ-ખાંડ કે સાકરની પસંદગી કરવી એ ખાવાના ખેલ નથી.

–        વૈદ્ય પ્રેરક શાહ

Dr. Bhavesh Modh: -राज निघण्टुकार के अनुसार, गुड़ हृदय के लिये हितकारक, त्रिदोष नाशक, मल-मूत्र के रोगों को नष्ट करने वाला, खुजली और प्रमेह नाशक, थकान दूर करने वाला एवं पाचन शक्ति को बढ़ाने वाला है।

ખાંડ  બનાવવા માટે ખુબજ ઉચાં તાપમાને   સલ્ફર  સાથે શેરડી ના રસ ની પ્રોસેસ  થાય  છે જેથી તેના સફેદ પારદર્શક  ક્રિસ્ટલસ તૈયાર  થાય  છે આ પ્રક્રિયા માં તમામ જાત ના મિનરલ્સ અને વિટામીનસ  નાશ પામે છે.  ફકત સુક્રોઝ બચે છે એ પણ હાનિકારક  કેમિકલ  યુક્ત  આથી આરોગ્ય  માટે ખાંડ  યોગ્ય  નથી.

દેશી પદ્ધતિ દ્વારા નિર્મિત  ગોળ માં આર્યન કેલ્શિયમ  ફોસ્ફરસ  ભરપુર હોય છે. આથી  ગોળ ના ગુણગાન  આયુર્વેદ  અને આરોગ્ય દ્રષ્ટિએ  વધુ છે .મહર્ષિ ચરક તથા વાગ્ભટ્ટે ભોજનોપરાંત ગોળ ખાવાનુ  સુચન કર્યુ  છે. પરંપરાગત  રીતે આરોગ્ય ઈચ્છતા માણસો  એ ચૈત્ર  માં ગોળ નુ  સેવન કરવુ એવો ઉલ્લેખ  છે.

-राज निघण्टुकार के अनुसार, गुड़ हृदय के लिये हितकारक, त्रिदोष नाशक, मल-मूत्र के रोगों को नष्ट करने वाला, खुजली और प्रमेह नाशक, थकान दूर करने वाला एवं पाचन शक्ति को बढ़ाने वाला है।

-भावप्रकाश के अनुसार, गुड़ का अदरक के साथ सेवन कफ को छाँटता है, हरड के साथ पित्त का नाश करता है और सौंठ के साथ सम्पूर्ण वातज रोगों में लाभकारी है।

Dr. Tanmay Patel: Honey may be a natural way to beat bacteria.

-----------------------------

Compilation courtesy: Vd. Dhruti Kagrana